Rachunki bankowe

Na rachunku bieżącym mogą być wyodrębnione środki pieniężne przeznaczone na określone cele, np. fundusze socjalne. W ramach rachunku bieżącego udzielane są także kredyty, kiedy zadłużenie występuje w postaci tzw. salda debetowego (ujemnego). Powstaje ono w wyniku dyspozycji płatniczych realizowanych w ciężar tego rachunku. Wpłaty na rachunek bieżący zmniejszają zadłużenie. Korzystanie przez przedsiębiorstwa / rachunku bieżącego wynika zarówno z obowiązujących przepisów prawnych, jak też z bezpieczeństwa obrotu pieniądzem w formie bezgotówkowej i wygody dokonywania płatności w oparciu o rozliczenie bezgotówkowe. Rachunki pomocnicze służą do przeprowadzania rozliczeń w innych oddziałach tego samego banku lub w innym banku niż bank prowadzący rachunek bieżący. Operacje te ograniczają się do określonych celów, np. wypłaty wynagrodzeń w placówkach terenowych przedsiębiorstwa, inkasa wpływów, wypłaty zaliczek na wydatki administracyjno-gospodarcze. Otwarcie rachunku pomocniczego nie wymaga zgody banku prowadzącego rachunek bieżący. Bank może jednak zastrzec w umowie obowiązek powiadamiania przez klienta o otwarciu rachunku w innym banku. Rachunki lokat terminowych służą do gromadzenia i przechowywania wolnych środków pieniężnych przedsiębiorstw przez okres wynikający z umowy zawartej z bankiem. Celem lokaty środków pieniężnych jest uzyskanie odsetek w zamian za powierzenie bankowi tych środków na określony czas. Wysokość oprocentowania lokaty zależy z reguły od zadeklarowanego przez firmę okresu. Otwarcie takiego rachunku następuje po podpisaniu umowy i dokonaniu wpłaty w odpowiedniej wysokości. W ramach jednej umowy może być otwartych kilka takich rachunków o różnych – dogodnych dla przedsiębiorstwa – okresach deponowania środków. Rachunek skonsolidowany (nazywany również koncentrycznym lub zintegrowanym) służy przedsiębiorstwom posiadającym rozbudowaną sieć placówek. Działa on na zasadzie rachunku zbiorczego, na który automatycznie przekazywane są środki z rachunków poszczególnych placówek przedsiębiorstwa. Umożliwia to efektywne gospodarowanie środkami pieniężnymi między innymi poprzez dokonywanie krótkich blokad oraz zasilanie poszczególnych rachunków do ustalonego poziomu.

Nadzór bankowy

Działalność banku jest nierozerwalnie związana z ryzykiem finansowym. Wynika te z prowadzonych przez banki różnorodnych operacji i rozszerzania zakresu usług, co z kole: ma wpływać na umacnianie pozycji konkurencyjnej. Jednocześnie jest bardzo ważne, ab) działalność ta była bezpieczna z punktu widzenia klientów deponujących swoje pieniądze a także funkcjonowania całego sektora bankowego. Wymaga to zatem objęcia banków kontrolą wyspecjalizowanej, niezależnej instytucji. Instytucja ta działa jako nadzór bankowy. Niezależnie od usytuowania nadzoru bankowego (w większości krajów umiejscowiony jest w banku centralnym) jego celem jest:
– bezpieczeństwo i stabilność całego systemu bankowego;
– bezpieczeństwo środków powierzonych bankom;
– oddziaływanie na zapewnienie konkurencyjności między bankami oraz przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji kapitału;
– zgodność działania banków z obowiązującymi regulacjami prawnymi.

Funkcja regulacyjna polega na określaniu przez instytucje nadzoru minimalnych standardów bezpieczeństwa w działalności banków. Szczególnie istotne są tu normy ostrożnościowe (nazywane także parametrycznymi instrumentami nadzoru bankowego) tworzące dla banków główne limity, a mianowicie:
– norma koncentracji kredytów i innych wierzytelności;
– limit kapitałowego zaangażowania banku;
– współczynnik wypłacalności.

Poza wymienionymi Komisja Nadzoru Bankowego ma prawo ustalać obowiązujące w bankach normy płynności i inne normy dopuszczalnego ryzyka. Poza wymienionymi Komisja Nadzoru Bankowego ma prawo ustalać obowiązujące w bankach normy płynności i inne normy dopuszczalnego ryzyka. Podstawą wyliczania norm ostrożnościowych są fundusze własne. Podzielone są one na dwie kategorie:
1) fundusze podstawowe;
2) fundusze uzupełniające.

Charakter funduszy podstawowych uzależniony jest od formy prawnej banku obejmują one: fundusz statutowy, kapitał akcyjny i fundusz udziałowy oraz inne fundusze (kapitały) tworzone z zysku po opodatkowaniu, z nadwyżek osiągniętych przy wydawaniu akcji powyżej ich wartości nominalnej i uiszczanych przez akcjonariuszy dopłat oraz fundusz zasobowy w banku spółdzielczym.

Bankomaty

Coraz bardziej popularne staje się obecnie wypłacanie gotówki przy wykorzystaniu bankomatów. Są to urządzenia elektroniczne, które praktycznie zastępuj ą pracę kasjera. Przeznaczone są do przechowywania i szybkiej wpłaty gotówki za pomocą karty magnetycznej. Wpłata gotówki przez bankomat następuje po wprowadzeniu przez klienta karty płatniczej do automatu i wybraniu na klawiaturze znaku identyfikacyjnego PIN oraz podania wysokości żądanej kwoty. Wypłata jest automatycznie rejestrowana, zaś jej wysokość jest ograniczona limitem uzgodnionym wcześniej z bankiem. Bankomaty umieszczane są wewnątrz budynku bankowego lub na zewnątrz. Ze względu na tryb pracy można je podzielić na typ on-line i off-line. Bankomaty typu on-line są bezpośrednio połączone z systemem informatycznym banku, zatem moment wypłacania pieniędzy oznacza również autoryzację karty. Dzięki temu istnieje mniejsze prawdopodobieństwo posłużenia się kartą przez nieupoważnione osoby. Źródłem danych w tym systemie są zasoby centralne i oddziałowe banku oraz informacje zapisane na karcie. Bankomaty funkcjonujące w trybie off-line umożliwiają samodzielne działanie urządzenia, nie są one jednak bezpośrednio połączone z systemem informatycznym banku. Transmisja danych odbywa się za pośrednictwem dyskietek. Źródłem danych są natomiast informacje wprowadzane do automatycznego kasjera, tzw. ATM (Automat Teller Machinę) oraz zapisy na karcie. Tylko niektóre bankomaty połączone są w ograniczonym zakresie z bankiem. Daje to bankom możliwość wprowadzania wykazu kart zastrzeżonych oraz dostarcza informacji o operacjach przeprowadzonych w bankomacie. Zaletami połączenia off-line jest prostota systemu, niezależność łączy telekomunikacyjnych i stosunkowo niskie koszty, wadą natomiast – ograniczona funkcjonalność, brak możliwości kontroli i wydruków salda, brak stałego nadzoru oraz konieczność ręcznego przenoszenia danych. Wysokość wypłat gotówkowych jest w tego typu bankomatach ograniczona. W umowie z bankiem klient ustala limit wypłat oraz cykl, w którym obowiązuje ten limit, np. tydzień. Wypłatę do wysokości zgodnej z przyznanym limitem można podejmować w danym cyklu jednorazowo lub częściami.

Historia bankowości polskiej

Nazwa „bank” pochodzi od włoskiego słowa Banca, oznaczającego ławę (stół), przy Którym średniowieczni Wekslerze wymieniali pieniądze. Funkcję pieniądza pełnił wówczas kruszec. Pierwsze banki powstały we Włoszech w XVI wieku, następnie w Holandii i Anglii. Przedmiotem pierwszych operacji bankowych był kruszec i kruszcowe mondy przyjmowane przez banki od ich właścicieli. W celu ułatwienia dysponowania wkładami posługiwano się banknotami (wekslami) reprezentującymi zdeponowane środki i służącymi do przenoszenia tych wkładów z konta na konto. Z tego okresu wywodzi się obrót żyrowy (od włoskiego słowa giro, czyli krąg) oraz udzielanie przez banki kredytów, których źródłem były przyjmowane depozyty i środki własne banków. /. czasem uprawnienia emisji banknotów przyznano w poszczególnych krajach tylko jednemu bankowi, który stawał się bankiem centralnym. Rozwój gospodarczy w XVIII i XIX wieku sprzyjał dalszej ekspansji bankowości i powstawaniu kolejnych banków, aktywnie uczestniczących w procesach gospodarczych. Rozszerzały one również swój charakter, dostosowując się do wzrastających potrzeb rynku, w tym rozwoju przedsiębiorczości. W pierwszej połowie XX wieku upaństwowiono banki centralne, np. Bank Kanady (1938 r.), Bank Francuski (1945 r.), Bank Anglii (1946 r.), Bank Holenderski (1948 r.). Wraz z rozwojem bankowości rozwijał się proces specjalizacji banków. Pierwsze banki uniwersalne zaczęły powstawać po II wojnie światowej i wywodziły się z dużych banków komercyjnych. Powoli wykształciła się również bankowość o charakterze międzynarodowym. Tego rodzaju banki, prowadzące działalność depozytowo-kredytową w skali międzynarodowej, zaczęły funkcjonować w pierwszej połowie lat sześćdziesiątych. Historia polskiej bankowości sięga XV wieku, jednak do XIX stulecia jest mało znana. Niewiele zatem wiadomo o działalności finansowej rodzin Wierzynków, Morsztynów, Szwarców, Laytzów, Roberta Forbesa czy Jerzego Hewela, podobnie zresztą jak w przypadku początków działalności słynnych później Kronenbergów. Dyskusyjny jest również charakter tych instytucji finansowych. Przedsiębiorstwa te prowadziły bowiem obok operacji finansowych także działalność handlową (np. rodzina Fukierów, która odeszła od działalności bankowej na rzecz produkcji i handlu winem).