Bony skarbowe

Bony skarbowe, zwane także dłużnymi papierami wartościowymi Skarbu Państwa, wekslami lub biletami skarbowymi, emitowane są przez skarb państwa. Służą one zaciąganiu przez Skarb Państwa krótkoterminowego kredytu na sfinansowanie deficytu budżetu państwa. Po raz pierwszy pojawiły się one w Anglii w 1870 r. w postaci weksla będącego instrumentem finansowania wydatków rządowych. W Polsce emisję tych walorów wznowiono w 1991 roku po wieloletniej przerwie. Oferowane są one inwestorom, którzy nie chcą lokować swoich kapitałów na dłużej niż jeden rok. Część przedsiębiorstw poszukuje bowiem lokat liczonych w dniach, zaś bardzo istotnym warunkiem jest tu pewność zwrotu pieniędzy. Poza tym posiadają one wysoką płynność, można bowiem bez problemu odsprzedać je na rynku wtórnym. Ewidencjonowane są w Centralnym Rejestrze Bonów Skarbowych (CRBS) w Departamencie Polityki Pieniężno-Kredytowej Narodowego Banku Polskiego. Jak już wspomniano, emitowaniem tych walorów jest Skarb Państwa reprezentowany przez Ministerstwo Finansów, zaś agentem emisji jest Narodowy Bank Polski. Bony skarbowe emitowane są w Polsce na okres od l do 52 tygodni, wartość nominalna jednego bonu wynosi 10 000 zł. Łączna wartość nominalna bonów wyemitowanych w danym roku nie może przekroczyć kwot określonych w ustawie budżetowej na dany rok. Mogą je nabywać krajowe osoby prawne i fizyczne, spółki niemające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby prawne i fizyczne. Obrót bonami skarbowymi odbywa się na rynku pierwotnym i wtórnym. Na rynku pierwotnym agent emisji, czyli NBP, organizuje przetargi, które odbywają się w pierwszym roboczym dniu tygodnia. O cenach bonów na poszczególnych przetargach decyduje Ministerstwo Finansów. Aby uzyskać status uczestnika przetargów, trzeba nabyć na rynku pierwotnym w ciągu ostatniego kwartału (poprzedzającego miesiąc, w którym nastąpiło złożeni^ wniosku) bony skarbowe o wartości nominalnej przynajmniej 0,2% wartości wszystkich bonów sprzedanych w tym okresie na przetargach. Aby ten status zachować, inwestorzy muszą w danym kwartale nabyć w imieniu własnym lub na rachunek klienta bony skarbowe o wartości nominalnej przynajmniej 0,2% wartości wszystkich bonów skarbowych sprzedawanych na przetargach w poprzednim kwartale. W przeciwnym razie inwestor traci status uczestnika przetargu.

Krótkoterminowe papiery dłużne

Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw, nazywane bonami komercyjnymi (commercialpaperś) lub skryptami dłużnymi, emitowane są przez przedsiębiorstwa o dobrej pozycji ekonomicznej. Zaciągnięta w ten sposób na rynku pieniężnym pożyczka umożliwia uzyskanie krótkoterminowych środków zamiast korzystania z kredytu bankowego. Papiery te emitowane są na bazie dyskonta od wartości nominalnej. Firma (emitent) zobowiązana jest wykupić je po upływie okresu zapadalności według ceny nominalnej. Bony komercyjne mogą być wprowadzane do obrotu samodzielnie przez samych emitentów, z reguły jednak przedsiębiorstwa wykorzystują pośrednictwo banków pełniących w tym wypadku rolę agenta emisji. Zgoda banku poprzedzona jest jednak analizą sytuacji ekonomicznej emitenta, po czym ustalana jest wielkość emisji (jej wartość nominalna) oraz negocjuje się wysokość odsetek obciążających zleceniodawcę. Warunki programu emisji oraz dane niezbędne do oceny wiarygodności emitenta przez potencjalnego inwestora zawarte są w memorandum informacyjnym. Po zawarciu umowy bank (organizator emisji) wykupuje cały pakiet bonów od emitenta w zamian za równowartość pomniejszoną o uzgodnione dyskonto i prowizję bądź też przekazuje sukcesywnie emitentom środki uzyskane ze sprzedaży walorów. Wcześniej bank oferuje te papiery innym nabywcom; odsprzedając je, wyraża także gotowość odkupu walorów przed terminem ich zapadalności według cen głoszonych na bieżąco. Rozwój rynku commercial paperś zapoczątkowany został w USA i Kanadzie w latach pięćdziesiątych. Dwadzieścia lat później były już stosowane w krajach rozwiniętych na całym świecie. W Polsce prekursorem emisji krótkoterminowych papierów dłużnych był w 1992 roku Polski Bank Rozwoju. Kolejnym organizatorem emisji był ING Bank, a następnym Citibank SA. Ciekawym przykładem papieru dłużnego jest obligacja komunalna, emitowana przez jednostki samorządu terytorialnego. Dzięki tej emisji gmina ma możliwość sfinansowania luki budżetowej, może także uzupełnić środki uzyskane z emisji obligacji komunalnych. Obligacja komunalna sprzedawana jest na zasadzie dyskonta, zaś jej oprocentowanie może być oparte o stopę WIBOR.

System bankowy a UE

Dążenia Polski do integracji gospodarczej z Unią Europejską są związane z koniecznością przyjęcia i stosowania jej standardów, czyli ustalonych, akceptowanych zasad funkcjonowania banków, systemów bankowych i rynków finansowych. Źródłem tych standardów są głównie Komisja Europejska, Rada Europejska i Parlament Europejski, wydające stosowne regulacje w formie rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, zaleceń i opinii. Najczęściej wykorzystywanymi instrumentami regulacji są:
a) zalecenia, czyli propozycje Unii Europejskiej wprowadzenia na próbę rozwiązań mających na celu eliminowanie problemów deformujących funkcjonowanie jednolitego europejskiego rynku usług bankowych;
b) dyrektywy, będące decyzjami zobowiązującymi państwa członkowskie UE do uzyskania w określonym czasie wskazanego w niej stanu na krajowym rynku usług finansowych.

Pierwsza Dyrektywa o Bankowości określiła m.in. minimalne wymagania, jakim powinny sprostać banki, aby uzyskać prawo działania w krajach członkowskich. Dotyczyły one wielkości kapitałów własnych i kwalifikacji organu zarządzającego. W Drugiej Dyrektywie o Bankowości do definicji usług świadczonych przez instytucje kredytowe włączono działalność dotyczącą papierów wartościowych, leasingu i laktoringu. Dyrektywa ustaliła także minimalną wielkość kapitana założycielskiego instytucji kredytowej na 5 min euro. Warto również zwrócić uwagę na przepisy dotyczące współczynnika wypłacalności (minimum 8%), funduszy własnych banku, nadzoru instytucji kredytowych oraz systemu gwarantowania depozytów (wypłata do 20 000 euro dla jednego depozytariusza). Istotnym wymogiem Unii Europejskiej jest dostosowanie polskiego prawa bankowego do standardów unijnych. Przewidziano, że proces ten potrwa 10 lat w ramach dwóch etapów.

Komisja papierów wartościowych

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd utworzona w 1991 r. na podstawie ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych; zakresem jej działania jest przede wszystkim regulowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi, głównie zaś sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi, zapewnienie sprawnego działania rynku papierów wartościowych, upowszechnianie wiedzy o rynku papierów wartościowych, przygotowywanie projektów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych. W ramach swojej działalności KPWiG podejmuje również decyzje o dopuszczeniu do publicznego obrotu papierów wartościowych, nadaje licencje maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, a także udziela zezwoleń na prowadzenie działalności maklerskiej, tworzenie funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych. Wśród uczestników rynku kapitałowego należy wyróżnić także banki, instytucje nie-finansowe (np. przedsiębiorstwa) oraz osoby indywiduwalne. Podsumowując, do podstawowych zadań instytucji rynku kapitałowego należy pośredniczenie w przepływach środków pieniężnych między podmiotami. Rynek kapitałowy umożliwia gromadzenie znacznych kapitałów podmiotom gospodarczym, niezbędnych do sfinansowania zamierzeń rozwojowych. Dotyczy to również projektów inwestycyjnych o wyższym poziomie ryzyka. Rynek ten dostarcza także dużą ilość informacji o atrakcyjnych kierunkach inwestowania oraz inspiruje i wspomaga procesy fuzji i przejęć. Rynek walutowy – dokonywane są tu operacje na instrumentach finansowych emitowanych przez różne kraje; instrumenty rynku walutowego charakteryzują się najwyższym stopniem płynności, zaś sam rynek nie przyjmuje na ogół formy rynku aukcyjnego (giełdowego), lecz ma charakter zdecentralizowany pod względem geograficznym, technicznym i ekonomicznym. Obecnie rynek walutowy obejmuje istniejące na całym świecie połączenia pomiędzy bankami, firmami brokerskimi, dealerskimi a także niebankowymi instytucjami finansowymi oraz międzynarodowymi korporacjami. Elementami tego rynku są także kantory, kasy dewizowe, hotele itd. Najważniejszym składnikiem obrotów na rynku walutowym są dewizy w formie należności na rachunkach a vista w bankach.owych